Η «ενσυνειδητότητα» ή αλλιώς “mindfulness”, μπορεί να ορισθεί ως η ικανότητα να γινόμαστε παρατηρητές του εδώ και τώρα, τόσο των εξωτερικών καταστάσεων, αλλά κυρίως των εσωτερικών μας διεργασιών (σκέψεων, συναισθημάτων, σωματικών αισθήσεων), με αντικειμενικό και μη-επικριτικό τρόπο, αντί να αντιδράμε σε κάθε κάτι που μας συμβαίνει.
Αποκαλώ την έννοια αυτή ως «ικανότητα», γιατί δεν είναι κάτι που φέρουμε μαζί μας, αλλά κάτι το επίκτητο που κερδίζεται, αφού προηγηθεί φιλότιμη προσπάθεια και εξάσκηση.
Με το άγχος που διέπει την σημερινή κοινωνία, το οποίο πηγάζει από πολλαπλούς παράγοντες όπως ψυχογενής προδιάθεση, πρώιμες τραυματικές εμπειρίες, αίσθηση έλλειψης χρόνου σε συνάρτηση με τους πολλαπλούς ρόλους που καλούμαστε καθημερινά να εκπληρώσουμε επιτυχώς, έχουμε μάθει να αντιδράμε προτού σκεφτούμε στο κάθε τι που συμβαίνει γύρω και μέσα μας, ως γνήσια θύματα του προϊστορικού μηχανισμού επιβίωσης «μάχης» ή «φυγής».
Μπορεί να κατέχουμε πτυχία και έναν δείκτη νοημοσύνης πέραν του μέσου όρου, αλλά μια εξωτερική κατάσταση ή ένας εσωτερικός αρνητικός διάλογος είναι αρκετά για να πυροδοτήσουν τον μηχανισμό αυτό και να μας μετατρέψουν σε παιδάκια που δεν έχουν ακόμη κατακτήσει την συναισθηματική ωριμότητα. Κάτι τέτοιο έχει ως αποτέλεσμα χρόνια αρνητικά συναισθήματα τα οποία μας αποδυναμώνουν, διαταραχή των ανθρωπίνων σχέσεων, επαγγελματικά προβλήματα, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και κλονισμό της αξιοπιστίας μας.
Φανταστείτε λοιπόν ένα κόσμο, όπου να είμαστε σε θέση να ελέγξουμε τις αντιδράσεις – παρορμήσεις μας, όπου μαθαίνουμε να ακούμε και να παρατηρούμε και αφού επεξεργαστούμε τις σχετικές πληροφορίες και πάρουμε επαρκή χρόνο στη διάθεσή μας, τότε και μόνο να ανταποκρινόμαστε με ωριμότητα, λαμβάνοντας την καλύτερη για εμάς απόφαση. Με ενσυνειδητότητα, δηλαδή, να στρεφόμαστε «εκ των έσω» και να αφουγκραζόμαστε τον «εσωτερικό μας θερμοστάτη»: τις σωματικές μας αντιδράσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας και ακόμα να προσπαθούμε να κατανοήσουμε γιατί σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε έτσι, αφού πολύ συχνά, άθελα μας προβάλλουμε * στους άλλους δικά μας άλυτα ζητήματα.
Και αν κάποιοι σας συμπεριφερθούν παράλογα ή αντιδράσουν αδίκως με πράγματα που σας αφήνουν άφωνους, αντί να αντιδράτε, μάθετε να μην παίρνετε τίποτα προσωπικά, αφού πολύ πιθανόν το άτομο αυτό να προβάλλει * σε εσάς τα δικά του άλυτα θέματα που μάλλον δεν έχει την τόλμη να αντικρίσει δουλεύοντας τα με τον εαυτό του. Μην ξεχνάτε πως δεν χρωστάτε τίποτα και σε κανέναν, παρά μόνο στον ίδιο σας τον εαυτό και στα άτομα που σας αγαπούν πραγματικά, ένα μυαλό γεμάτο ηρεμία, αρμονία και αυτοκυριαρχία. Άλλωστε είναι θέμα επιλογής προς τα πού εστιάζουμε την προσοχή μας. Αφήστε λοιπόν πίσω σας οτιδήποτε αναταράσσει την ψυχική σας ηρεμία, ή αλλάξετε τον τρόπο που αντιδράτε σε αυτό.
Υπάρχουν διάφορες τεχνικές ανάπτυξης της ενσυνειδητότητας όπως ο διαλογισμός, η εστίαση των πέντε αισθήσεων στο παρών, επαφή με τη φύση, σωματική άσκηση (ιδιαίτερα το περπάτημα και η γιόγκα), εστίαση στην αναπνοή, εστίαση στις σωματικές αισθήσεις κλπ, τεχνικές που μπορείτε να μελετήσετε περαιτέρω ή να αποταθείτε σε κάποιο ειδικό, γνώστη του θέματος.
Να θυμάστε ότι ο πραγματικά δυνατός άνθρωπος είναι αυτός που δεν ελέγχεται από το μυαλό του, αλλά το ελέγχει. Αυτός που δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από εξωγενής παράγοντες, αλλά ελίσσεται με χάρη πάνω από αυτούς. Αυτός που ακούει προτού απαντήσει. Αυτός που αντιλαμβάνεται ότι η συναισθηματική νοημοσύνη είναι συχνά ανώτερη από την εξυπνάδα που μετριέται με απλούς συντελεστές νοημοσύνης όπως αυτή ορίζεται από τον Stern.
Αυτός ο ατάραχος άνθρωπος, μπορεί να είναι εσύ!
*Σύμφωνα με την θεωρία του Freud περί Αμυντικών Μηχανισμών, το άτομο απομακρύνει από τον εαυτό του και αποδίδει σε κάποιο άλλο πρόσωπο τάσεις, επιθυμίες, ιδιότητες ή συναισθήματα τα οποία είτε του προκαλούν έντονο άγχος είτε δεν αποδέχεται για τον εαυτό του.
