«Ο καθένας μπορεί να θυμώσει- αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό, τη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο- αυτό είναι δύσκολο» Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια.
Όλοι μας έχουμε πάμπολλες φορές βιώσει το συναίσθημα του θυμού και γνωρίζουμε πολύ καλά πως μοιάζει. Είναι το συναίσθημα που σε κάνει να θες να πεις πράγματα που σε κατάσταση ηρεμίας δεν θα σκεφτόσουν, είναι το συναίσθημα που συχνά σε κάνει να «θολώνεις» και να μην αναγνωρίζεις τον ίδιο σου τον εαυτό. Δεν γνωρίζει από διακρίσεις αλλά τείνει να επισκέπτεται και «τα καλύτερα σπίτια». Σίγουρα υπάρχουν ατομικές διαφορές, με κάποια άτομα να είναι περισσότερο υπομονετικά, ενώ κάποια άλλα να φτάνουν και σε ακραίες συμπεριφορές όπως λεκτική και σωματική βία.
Καλό είναι να ξεκαθαριστεί ότι ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό και υγιές συναίσθημα και ότι γενικότερα δεν θα έπρεπε να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ «καλών και κακών» συναισθημάτων. Ο τρόπος όμως εκτόνωσης του θυμού θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοιος, αφού όταν γίνεται ανεξέλεγκτος, επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου, στις σχέσεις του και γενικότερα στην ποιότητα ζωής του.
Το πρώτο βήμα λοιπόν, είναι να εντοπιστεί από πού πηγάζει ο θυμός και σε ποιες περιπτώσεις τείνει να πυροδοτείται. Για κάποιον η έκφραση θυμού μπορεί να είναι μια συμπεριφορά που έχει μιμηθεί από τα γονεϊκά πρότυπα, ένας «παιδιάστικος» τρόπος να παίρνει αυτό που θέλει, μια αντίδραση στην αδικία, αντίδραση στην απουσία ελέγχου μιας κατάστασης, να απορρέει από υψηλές και συχνά μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τον εαυτό και τους άλλους κ.α
Ο θυμός μπορεί επίσης να μην είναι τίποτα άλλο, παρά ένα κάλυμμα για κάτι βαθύτερο, όπως ένα πένθος που δεν ξεκίνησε ποτέ, κατάθλιψη, φόβο ή άγχος.
Ο θυμός, όπως και κάθε συναίσθημα, ζητά εκτόνωση και δεν θα έπρεπε να καταπιέζεται γατί μπορεί να μετατραπεί σε θλίψη, παθητικότητα και έντονο συναισθηματικό μούδιασμα.
Υγιής τρόποι διαχείρισης του θυμού είναι, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθοι:
Η δημιουργία υποστηρικτικού δικτύου, μέσω του οποίου να μπορεί κανείς να μοιράζεται τα συναισθήματά του. Το αίσθημα ότι κάποιος μας ακούει, καταλαβαίνει και υποστηρίζει είναι πολύ σημαντικό ως προς την μείωση της έντασης του θυμού.
Η αναγνώριση των πηγών πυροδότησης του θυμού, κάτι που μπορεί να γίνει ευκολότερα με την βοήθεια ενός ειδικού, καθώς και η απορρέουσα αξιολόγηση των σκέψεων που σχετίζονται με αυτές, οι οποίες είναι συνήθως διογκωμένες και μη ρεαλιστικές και χρήζουν επανεξέτασης και επαναπροσδιορισμού.
Η αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων θυμού, τα οποία είναι συνήθως σωματικά λόγω της αυξημένης έκκρισης αδρεναλίνης. Αύξηση των παλμών, του ρυθμού της αναπνοής, της αρτηριακής πίεσης, διαστολή της κόρης των ματιών, αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος, είναι μερικά από τα συμπτώματα αυτά. Ο καθένας διαθέτει τα δικά του «προειδοποιητικά» σημάδια , που αν μείνουν ανεξέλεγκτα δύναται να οδηγήσουν σε ένα φαύλο κύκλο πυροδότησης περισσότερου θυμού.
Η εκμάθηση δεξιοτήτων χαλάρωσης. Σε αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει ο ειδικός ψυχικής υγείας ο οποίος θα σας εκπαιδεύσει στη διαδικασία της σωστής αναπνοής και σε διάφορα είδη ασκήσεων χαλάρωσης, όπως σταδιακή μυϊκή χαλάρωση, κατευθυνόμενη ονειροπόληση κ.α.
Να μάθετε να επισκέπτεστε το νοερό σας «μπαλκόνι», δηλαδή να μάθει κανείς να αποστασιοποιείται συναισθηματικά, είτε κυριολεκτικά, φεύγοντας για λίγο από το χώρο μέχρι να ηρεμήσει, είτε μεταφορικά, μετρώντας για παράδειγμα μέχρι το δέκα προτού μιλήσει. Μπορείτε να πείτε «αυτή τη στιγμή αισθάνομαι πολύ θυμωμένη. Θέλω να μείνω για λίγο μόνη μέχρι να ηρεμήσω και θα επανέλθω». Η τεχνική αυτή είναι πολύ σημαντική, ώστε να αποφεύγονται παρορμητικές αντιδράσεις.
Να μάθετε να μπαίνετε στη θέση του άλλου, ώστε το πρόβλημα να γίνεται κατανοητό και από την άλλη πλευρά. Μάθετε να ακούτε τον άλλο και παραμένετε ευέλικτοι. Δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε από τους άλλους να συμπεριφέρονται πάντα όπως ακριβώς θέλουμε.
Να «επιτίθεστε» στο πρόβλημα και όχι στα άτομα. Δηλαδή αντί να επικεντρώνεται κανείς στο ποιος να πάρει τον έλεγχο, να επικεντρώνεται στο πρόβλημα και στην επίλυση του, με σκοπό τη διευθέτηση μια εποικοδομητικής, και για τις δύο πλευρές, λύσης.
Σωστή διαχείριση χρόνου, αφού συχνά ο θυμός πηγάζει από το έντονο άγχος της καθημερινότητας, λόγω της ανάληψης πολλών ρόλων και υποχρεώσεων. Είναι σημαντικό το άτομο να διαχειρίζεται σωστά το χρόνο του, βάζοντας προτεραιότητες που να περιλαμβάνουν και δραστηριότητες που το βοηθούν να χαλαρώσει.
Η εκπαίδευση σε τεχνικές διεκδικητικότητας, μέσω της οποία ούτε παραμένει κανείς παθητικός δέκτης μιας κατάστασης, αλλά ούτε και διεκδικεί το δίκαιο του με επιθετικό τρόπο. Έτσι, σέβεται και τον εαυτό του αλλά και τον άλλο, ο οποίος τώρα είναι πιο πιθανό να σας ακούσει και να συνεργαστεί μαζί σας. Ελέγξτε τον τρόπο ομιλίας σας και κρατήστε χαμηλό τον τόνο της φωνής σας, εκφράζοντας τις σκέψεις σας ήρεμα και με σαφήνεια.
Ας αφήσουμε λοιπόν τις προκαταλήψεις γύρω από το συναίσθημα του θυμού και ας παραδεχτούμε ότι δεν είναι «προνόμιο» των λίγων. Το πώς όμως αντιδρούμε όταν θυμώσουμε είναι καθαρά δική μας ευθύνη και με επιμονή και εξάσκηση, μπορούμε να έχουμε τον πλήρη έλεγχο στον τρόπο εκδήλωσης του. Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς ποιόν βλάπτουμε με το να εκτονώνουμε ανεξέλεγκτα το θυμό μας; Τον άλλο ή τον ίδιο μας τον εαυτό;
