Εάν έπρεπε να επιλέξω έναν και μοναδικό λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι σήμερα αισθάνονται αποξενωμένοι και μόνοι, είναι η απουσία ουσιαστικής και ανοιχτής επικοινωνίας. Με τον όρο «ανοιχτή επικοινωνία», εννοούμε την απευθείας και ειλικρινή λεκτικοποίηση των σκέψεων και συναισθημάτων μας για ένα θέμα ή μια κατάσταση.
Αν και πολλοί θεωρούν ότι επικοινωνούν με το να μιλούν μόνο για απλά και επιφανειακά ζητήματα, αυτό δεν είναι αρκετό. Δυο άνθρωποι σίγουρα φέρουν μαζί τους διαφορετικές εμπειρίες και ιδιοσυγκρασίες και έχουν διαφορετικά επίπεδα επικοινωνιακής ικανότητας, αλλά η επικοινωνία είναι μια δεξιότητα στην οποία κάποιος μπορεί να εκπαιδευτεί.
Καλό είναι να γνωρίζουμε ότι υπάρχουν διάφορα στάδια επικοινωνίας. Καθώς προχωράμε στα επόμενα στάδια, τόσο πιο πολύ ενισχύεται η επικοινωνία και κατ’ επέκταση τόσο πιο ουσιαστική γίνεται η σχέση. Στο πρώτο στάδιο, έχουμε σύντομο και επιφανειακό λόγο, όπως το να ρωτήσουμε κάποιον τι κάνει, πώς πάει η δουλειά κ.α. Στο δεύτερο επίπεδο υπάγεται η περιγραφή γεγονότων. Για παράδειγμα η περιγραφή μιας επαγγελματικής συνάντησης και των βασικών συντελεστών της (ποιοί ήταν παρών, πόση ώρα διήρκησε, ποιά ήταν η βασική θεματολογία κ.α). Σε αυτό το επίπεδο και πάλι η επικοινωνία παραμένει επιφανειακή. Το τρίτο επίπεδο έχει να κάνει με την μοίρασμα σκέψεων και εντυπώσεων για ένα συγκεκριμένο θέμα. Δηλαδή περιλαμβάνει το μοίρασμα απόψεων, πιστεύω και πεποιθήσεων. Εδώ ο συνομιλητής αρχίζει να δείχνει κάτι περισσότερο από τον εαυτό του. Όσο εμβαθύνουμε σε επίπεδα τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα απόρριψής του ατόμου, αφού εδώ αρχίζει να διαφαίνεται κατά πόσο τα δύο άτομα ταιριάζουν μεταξύ τους για μια πιο βαθιά και ουσιώδης φιλία. Στο τέταρτο επίπεδο ο συνομιλητής μοιράζεται τα συναισθήματα του για κάποιο ζήτημα ή και για τον ίδιο τον συνομιλητή. Για παράδειγμα «ένοιωσα αμήχανα όταν εσύ…». Εδώ το άτομο γίνεται περισσότερο ευάλωτο, αφού μοιράζεται μεγαλύτερο κομμάτι του εαυτού του, όμως παράλληλα η σχέση γίνεται πιο στενή. Τέλος, στο πέμπτο επίπεδo τα άτομα μοιράζονται απλόχερα, χωρίς τον φόβο της απόρριψης, σκέψεις, απόψεις, πεποιθήσεις και συναισθήματα. Τα προβλήματα λύνονται με σχετική ευκολία και προχωρούν μπροστά περισσότερο δεμένοι.
Κάποιοι από τους λόγους που συμβάλλουν στην επικοινωνιακή αποξένωση, είναι ο φόβος που αισθάνεται το άτομο για τα επακόλουθα της επιλογής του, να επικοινωνήσει ανοικτά. Μπορεί να σκέφτεται ότι ίσως ο άλλος παρεξηγήσει, θυμώσει ή πληγωθεί και έτσι εκλογικεύει ότι είναι καλύτερα να παραμείνει σιωπηλός. Αυτό συνήθως ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι σέβονται και εκτιμούν περισσότερο τους ανοικτούς και ειλικρινείς ανθρώπους παρά αυτούς που κρύβονται πίσω από δειλές σιωπές.
Ακόμα, παρατηρείται δυσκολία στη επικοινωνία αφού πλέων αυτή γίνεται ως επί το πλείστον, πίσω από μια άψυχη οθόνη, με τρόπο απρόσωπο και ψυχρό. Ας μην ξεχνάμε όμως πόσο σημαντική είναι η μη λεκτική επικοινωνία αφού αποτελεί το 90% της ολικής μας επικοινωνίας. Το να κοιτάζουμε όμως τον συνομιλητή μας, να δείχνουμε μέσω της στάσης του σώματός μας ενδιαφέρον για όσα έχει να πει, να χρησιμοποιούμε τον κατάλληλο τόνο φωνής, είναι επίσης παράγοντες απαράμιλλης σημασίας.
Σίγουρα σημαντικό είναι και το πώς επικοινωνούμε κάτι, ώστε να μπορούμε να διαφυλάξουμε μια σχέση. Είναι καλό να αποφεύγουμε να μιλάμε σε δεύτερο πρόσωπο χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως «εσύ έκανες αυτό» η «εσύ είσαι εκείνο» αφού έτσι το άλλο άτομο μπαίνει σε αμυντική θέση και αυξάνονται οι πιθανότητες η συζήτηση να καταλήξει σε τσακωμό. Καλό να ξεκινάμε με το πώς αισθανόμαστε, αφού έτσι είναι σαν να παίρνουμε εμείς τη ευθύνη για τα συναισθήματα μας (π.χ «αισθάνομαι απογοητευμένος γιατί..»).
Συχνά είναι τρομακτικό να ρίχνουμε τους τοίχους που έχουμε κτίσει και να γινόμαστε ευάλωτοι απέναντι σε ένα άλλο άνθρωπο, αλλά εξίσου τρομακτικό είναι και το να παραμένουμε αποξενωμένοι και κλεισμένοι στον εαυτό μας. Εξάλλου αυτοί που αξίζει να έχουμε δίπλα μας, είναι αυτοί που μας δέχονται ολοκληρωτικά για αυτό που πραγματικά είμαστε. Στο τέλος της μέρας, δεν υπάρχει τίποτα πιο λυτρωτικό από το να είσαι απλά ο εαυτός σου.
Και μην ξεχνάς, δεν υπάρχει κανείς όμοιος με εσένα!